Lĩnh vực bán hàng đa cấp tại Việt Nam đang trải qua một giai đoạn tăng trưởng đáng kể về doanh thu cũng như sự đóng góp vào nguồn thuế quốc gia. Theo số liệu từ Vietdata , trong năm 2021, doanh thu của ngành này đã vượt qua con số 19.000 tỷ đồng (khoảng 772 triệu USD), tăng 24% so với năm 2020 và tăng đến hơn 50% so với năm 2019. Điều đáng chú ý, trong suốt 5 năm liền, ngành bán hàng đa cấp không chỉ duy trì sự ổn định mà còn chứng kiến mức tăng trưởng ấn tượng với tỷ lệ tăng cao.
Nguyên nhân là do Việt Nam hiện là một môi trường lý tưởng cho kinh doanh đa cấp, với dân số gần 100 triệu người, mức độ cải thiện đời sống và thu nhập của người dân tăng liên tục, đặc biệt là tầng lớp trung lưu. Điều này tạo ra nhiều cơ hội cho kinh doanh đa cấp.
Các doanh nghiệp tham gia lĩnh vực này cũng được hưởng nhiều lợi ích như sự thừa nhận của pháp luật, không đòi hỏi đầu tư lớn, không yêu cầu mặt bằng, không có áp lực về doanh số, không bị gò bó về thời gian, và có thể tham gia dễ dàng mà không phân biệt về trình độ học vấn và địa điểm sinh sống.
Việt Nam đã được xếp hạng trong Top 5 thị trường trên toàn cầu có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong lĩnh vực bán hàng đa cấp vào năm 2019. Số lượng người tham gia bán hàng đa cấp ở Việt Nam đứng thứ 5 tại khu vực Đông Nam Á, sau Indonesia, Thái Lan, Philippines và Malaysia.
Tuy nhiên, hiện nay, một số doanh nghiệp hoạt động bán hàng đa cấp không tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật, điều này làm cho nhà nước có động thái mạnh hơn trong việc siết chặt quản lý các hoạt động đa cấp và có những xử phạt mạnh đối với những công ty làm sai pháp luật.
Theo thống kê từ Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, hiện tại có 20 doanh nghiệp hoạt động bán hàng đa cấp hợp pháp tại Việt Nam. Trong năm 2022, đã có 2 doanh nghiệp chấm dứt hoạt động bán hàng đa cấp, bao gồm Công ty TNHH Siberian Health Quốc tế và Công ty TNHH Homeway Việt Nam. Cả hai doanh nghiệp này đã bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp do vi phạm nghiêm trọng các quy định pháp luật.
Ngoài ra, trong năm 2022, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng đã tiến hành thanh tra chuyên ngành về việc tuân thủ pháp luật trong kinh doanh đa cấp đối với 5 doanh nghiệp khác. Kết quả cho thấy các doanh nghiệp này về cơ bản đã tuân thủ các quy định pháp luật về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp, tuy nhiên vẫn còn một số vấn đề tồn tại và hạn chế.
Trước những biện pháp siết chặt quản lý và chấn chỉnh bán hàng đa cấp biến tướng, dữ liệu của Vietdata cũng cho thấy doanh thu của các công ty này vẫn đang tăng trưởng đều đặn qua từng năm. Những doanh nghiệp nằm trong diện nghiên cứu của Vietdata bao gồm Herbalife, New Image, Amway, Unicity Marketing, Nu Skin Enterprises, Oriflame, Vinalink Group, GCOOP, TIENS, Lô Hội, Total Swiss, Elken International
Mặc dù tăng trưởng đều đặn về doanh thu hưng lợi nhuận của các doanh nghiệp đa cấp này cũng biến động thất thường qua từng năm.
Herbalife đang là doanh nghiệp đa cấp lớn nhất Việt Nam
Trong số những công ty được Vietdata nghiên cứu, Herbalife hiện vừa doanh nghiệp đa cấp lớn nhất Việt Nam và cũng có doanh thu lớn nhất, vượt trội so với doanh thu của các công ty trong ngành khác như New Image, Amway, Oriflame
Trong năm 2022, doanh nghiệp này ghi nhận doanh thu khoảng 7.500 tỷ đồng, tăng 11% so với năm 2021. Tuy nhiên, lợi nhuận của công ty lại giảm 78% còn hơn 70 tỷ đồng.
Còn theo BCTC nửa đầu năm 2023 của Herbalife Nutrition - công ty mẹ của Herbalife, trong 6 tháng đầu năm 2023, doanh thu thuần từ thị trường Việt Nam đạt 137,2 triệu USD (tương đương hơn 3.200 tỷ đồng) - giảm 11 triệu USD tương đương 7,4% so với cùng kỳ năm 2022. Tính bằng nội tệ, doanh thu thuần giảm 4,9%. Theo công ty này, tỷ giá hối đoái có tác động bất lợi tới 3,7 triệu USD lên doanh thu thuần.
Doanh số trên thị trường Việt Nam của Herbalife giảm được giải thích bởi các nguyên nhân như lạm phát, thuế giá trị giá tăng quay trở lại mức 10%, trước đó thuế suất VAT được áp dụng trong giai đoạn từ tháng 2/2022 - cuối năm 2022 là 8%. Từ 1/7/2023, mức thuế suất này lại giảm về 8% nhằm kích thích tiêu dùng.
Herbalife Việt Nam được thành lập từ năm 2009, hoạt động theo mô hình đa cấp. Các sản phẩm kiểm soát cân nặng, dinh dưỡng thể thao mang thương hiệu Herbalife đã khá quen thuộc với những người có nhu cầu và hàng năm đem về hàng nghìn tỷ doanh thu.
Sản phẩm của Herbalife
New Image là đơn vị lãi lớn nhất năm 2022
Mặc dù có quy mô cũng như doanh thu lớn nhất, tuy nhiên năm 2022 Herbalife đã mất vị trí dẫn đầu về lợi nhuận trong ngành đa cấp vào tay của New Image.
New Image Việt Nam được thành lập năm 2013, có trụ sở chính tại TP.HCM. Qua nhiều năm thành lập và phát triển, các sản phẩm của New Image Việt Nam đã có mặt tại nhiều tỉnh thành và chúng tôi đã mở rộng văn phòng chi nhánh tại Hà Nội, Cần Thơ và Đà Nẵng.
Thương hiệu cung cấp 4 nhóm sản phẩm bao gồm các sản phẩm chứa thành phần sữa non, quản lý cân nặng, hỗ trợ sức khỏe tim mạch và chăm sóc da hỗ trợ làm giảm lão hóa.
Sản phẩm của New Image
Trong 5 năm trở lại đây, doanh thu và lợi nhuận sau thuế của New Image ghi nhận xu hướng tăng. Năm 2022, doanh thu của công ty đạt gần 4.900 tỷ đồng. Con số này tăng 8,6% so với năm 2021 và tăng 39% so với năm 2020. Lợi nhuận sau thuế của công ty đạt ngưỡng 402 tỷ đồng, gấp gần 6 lần năm 2020 và tăng 51% so với năm 2021.
Theo thông tin từ New Image, năm 2022, công ty đã chi trở hơn 1.500 tỷ đồng tiền hoa hồng cho khoảng 83.000 đối tác kinh doanh. Trong số đó hơn 300 cá nhân có thu nhập trên 500 triệu đồng mỗi năm, 115 người có thu nhập trên 1 tỷ đồng mỗi năm. Vị trí đối tác kinh doanh có thu nhập cao nhất tại New Image Việt là hơn 11 tỷ đồng (năm 2022).
Một số đơn vị báo lỗ
Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp đa cấp nào cũng có lãi trong năm 2022. Oriflame, GCOOP và Elken International là ba công ty đã báo lỗ lần lượt là 1 tỷ đồng, 9,5 tỷ đồng và 4,7 tỷ đồng.
Công ty TNHH Elken International Việt Nam là chi nhánh của công ty đa quốc gia Elken International, chuyên kinh doanh các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và làm đẹp, bao gồm các sản phẩm dinh dưỡng, chăm sóc da, chăm sóc tóc, chăm sóc cơ thể và các sản phẩm khác. Elken International được thành lập tại Malaysia vào năm 1995 và hiện nay có mặt ở nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm Đài Loan, Indonesia, Thái Lan, Philippines, Ấn Độ, Singapura, Australia và Việt Nam.
Tại Việt Nam, Elken International đã được thành lập vào năm 2003 và nhanh chóng trở thành một trong những công ty hàng đầu trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và làm đẹp. Ngoài ra, Elken International cũng mang đến cho khách hàng các cơ hội kinh doanh bằng cách trở thành đại lý của công ty và tham gia vào mô hình kinh doanh đa cấp của Elken International.
Gcoop là một trong số những công ty, doanh nghiệp xã hội và các nhóm xã hội thực hiện bán hàng theo hình thức hợp tác toàn cầu để đưa sản phẩm ra thế giới. Gcoop được ra đời dựa trên nền tảng của công ty cổ phần General Bio. Tại đây, đông đảo các hội viên tham gia chia sẻ chính sách, phương hướng kinh doanh để tạo nên các chương trình hay chiến dịch cộng đồng hỗ trợ kinh doanh hợp lý nhất.
Còn với Oriflame , doanh nghiệp này được sáng lập vào năm 1967 bởi hai anh em người Thụy Điển Jonas và Robert af Jochnick tại Stockholm. Đến năm 2003 công ty này chính thức gia nhập thị trường Việt Nam. Với kinh nghiệm hơn 50 năm làm việc, Oriflame mang đến các sản phẩm làm đẹp an toàn, xu hướng nhất cho phái đẹp và đã xây dựng được một cộng đồng người tiêu dùng sử dụng và hài lòng với sản phẩm làm đẹp từ Thụy Điển.