Mới đây, Chính phủ vừa có nghị quyết về kế hoạch tổ chức thực hiện thông báo kết luận của Bộ Chính trị về chủ trương xử lý Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy (SBIC ).
Theo đó, Chính phủ quyết nghị thông qua kế hoạch tổ chức thực hiện chủ trương xử lý đối với SBIC theo thông báo của Văn phòng Trung ương Đảng về kết luận của Bộ Chính trị trong việc xử lý với doanh nghiệp này theo hướng phá sản đối với công ty mẹ - SBIC và 7 công ty con; thu hồi phần vốn của công ty mẹ - SBIC tại Công ty cổ phần Đóng tàu Sông Cấm (mã CK: SCY).
Đối với Công ty mẹ SBIC và 7 công ty con (bao gồm các công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên đóng tàu: Hạ Long, Phà Rừng, Bạch Đằng, Thịnh Long, Cam Ranh; Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Công nghiệp tàu thủy Sài Gòn; Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Đóng tàu và Công nghiệp hàng hải Sài Gòn), Chính phủ yêu cầu khẩn trương rà soát, hoàn thiện hồ sơ, thủ tục theo quy định pháp luật để nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản. Thời gian thực hiện dự kiến từ quý I/2024.
Đối với Công ty cổ phần Đóng tàu Sông Cấm, thu hồi phần vốn góp của công ty mẹ - SBIC. Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Đóng tàu Bạch Đằng thực hiện theo trình tự, thủ tục của Luật Phá sản, quy định pháp luật về chuyển nhượng vốn nhà nước và các quy định pháp luật khác có liên quan. Thời gian thực hiện dự kiến bắt đầu triển khai từ quý II/2024.
Với các doanh nghiệp thuộc cơ cấu Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (Vinashin ) trước đây đã xác định không giữ lại trong cơ cấu SBIC nhưng chưa hoàn thành tái cơ cấu, Chính phủ yêu cầu tiếp tục xử lý để thu hồi tài sản, quyền tài sản của Công ty mẹ - SBIC và 7 công ty con tại các doanh nghiệp này trong quá trình thực hiện phá sản, chuyển nhượng vốn. Thời gian dự kiến triển khai từ quý II/2024.
Đóng tàu Sông Cấm - Công ty con duy nhất của SBIC không xử lý theo hướng phá sản
SBIC tiền thân là Vinashin, được thành lập từ năm 1996. Sau thời gian hoạt động thua lỗ nghiêm trọng, ngày 18/11/2010, Thủ tướng Chính phủ ký quyết định phê duyệt Đề án tái cơ cấu Vinashin nhằm sớm ổn định sản xuất kinh doanh của tập đoàn, từng bước giảm lỗ, có lãi, trả được nợ, tích lũy và phát triển.
Tới tháng 10/2013, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải ký quyết định thành lập Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy (SBIC) trên cơ sở tổ chức lại Công ty mẹ và một số đơn vị thành viên của Vinashin. Tuy nhiên, hoạt động kinh doanh vẫn không hiệu quả.
Điểm sáng hiếm hoi trong hoạt động kinh doanh các năm qua của SBIC chính là CTCP Đóng tàu Sông Cấm (SCY). SCY cũng là công ty con duy nhất còn lại của SBIC không xử lý theo hướng phá sản.
Đóng tàu Sông Cấm là doanh nghiệp thành viên của SBIC không những không phải đối mặt với những khoản thua lỗ lên đến cả nghìn tỷ mà trái lại vẫn kinh doanh khá tốt trong những năm vừa qua. Trong giai đoạn từ năm 2018 tới nay, lợi nhuận sau thuế của công ty liên tục tăng trưởng.
Đặc biệt, trong quý 3 vừa qua, doanh thu công ty đạt gần 568 tỷ đồng, tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ. Doanh thu tăng cao khiến cho lợi nhuận sau thuế SCY trong quý vừa rồi lên hơn 46 tỷ, gấp 18 lần cùng kỳ. Lũy kế 9 tháng đầu năm, SCY lãi sau thuế 58 tỷ, tăng 230%.
Tại thời điểm cuối quý 3, tiền, tương đương tiền và đầu tư tài chính ngắn hạn của SCY là 490 tỷ đồng - tăng 21% so với đầu năm, chiếm 35% tổng tài sản. Công ty này duy trì trạng thái không vay nợ tài chính.
Đóng tàu Sông Cấm tiền thân là xưởng công tư hợp doanh “Hải Phòng cơ khí” được thành lập năm 1959. Tháng 3 năm 1983, Công ty được đổi tên thành Nhà máy Đóng tàu Sông Cấm.
Ngày 11/3/1993 theo quyết định của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, công ty trực thuộc sự quản lý của Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy Việt Nam. Đến tháng 4/2008, Công ty chính thức hoạt động theo mô hình Công ty cổ phần với tên gọi Công ty cổ phần Đóng tàu Sông Cấm (Sông Cấm Shipyard). Công ty bắt đầu giao dịch trên sàn Upcom từ 25/10/2017. Hiện nay, SBIC và Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Đóng tàu Bạch Đằng đang chiếm tới 97,62% vốn điều lệ của SCY.
Một trong những nguyên nhân rất lớn giúp cho Sông Cấm vẫn sống tốt đến nay đến từ sự hợp tác đối tác Tập đoàn Damen – Hà Lan. Báo cáo thường niên năm 2022 của Sông Cấm cho biết, 2 bên hợp tác từ tháng 3/2002. Lúc đó, Sông Cấm đã ký kết với đối tác này đóng mới 5 tàu tìm kiếm cứu nạn trên biển cho chủ đầu tư là Cục Hàng hải Việt Nam.
Cũng từ 2003 đến nay, Sông Cấm đã ký và thực hiện hàng loạt các hợp đồng đóng tàu mới chuyên dụng xuất khẩu cho Tập đoàn đóng tàu Damen – Hà Lan. Tính đến tháng 12/2019, Công ty đã đóng mới và bàn giao cho phía Damen – Hà Lan trên 300 sản phẩm các loại.
Trong báo cáo tài chính đã xoát xét bán niên năm 2023 cho biết Damen đã ứng trước theo hợp đồng hơn 601 tỷ đồng để thi công các hạng mục của tàu đã được ký kết giữa 2 bên.
Năm 2022, Công ty TNHH Đóng tàu Damen Sông Cấm, liên doanh giữa Sông Cấm với Tập đoàn Damen của Hà Lan, trong đó Sông Cấm góp 30% có lãi sau thuế 71,2 tỷ đồng.
Đối tác nước ngoài từng ngỏ ý mua cổ phần
Năm 2014, Damen đã đề cập về việc mua 70% cổ phần của Đóng tàu Sông Cấm. Mãi đến cuối 2016, SBIC mới cho biết, đề nghị của Damen về việc mua 70% cổ phần Nhà máy đóng tàu Sông Cấm đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận.
Tuy nhiên, vướng mắc lớn nhất nằm ở giới hạn tỷ lệ tham gia của nhà đầu tư nước ngoài trên thị trường chứng khoán Việt Nam không được vượt quá 49%.
Do vậy, Chính phủ khi ấy đã hướng dẫn Bộ Giao thông chỉ đạo Tổng công ty Công nghiệp Tàu thủy (SBIC) đàm phán lại với đối tác đến từ Hà Lan với cam kết sẽ nhượng lại phần lớn cổ phần tại Sông Cấm qua hai gian đoạn: bán trước 49%, sau đó xem xét bán tiếp 21% về sau.
Tuy nhiên, trong các cuộc làm việc với phía Việt Nam, Tập đoàn đóng tàu Damen không muốn mua theo nhiều giai đoạn mà chỉ muốn mua một lần với tỷ lệ 70%.