Thất thoát vốn và tài sản của Nhà nước về đất đai
Sáng 8/6, tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trả lời chất vấn các đại biểu Quốc hội các vấn đề về xử lý nhà đất trong thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn.
Tại phiên chất vấn, đại biểu Nguyễn Thị Lệ - Đoàn ĐBQH TP.HCM cho rằng, việc rà soát phương án sắp xếp, xử lý nhà, đất với địa phương án sử dụng đất của doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa gặp nhiều khó khăn, nhiều quy trình, thủ tục, thời gian kéo dài do pháp lý đất đai phức tạp, đặc biệt là việc xác định lợi thế giá trị quyền sử dụng đất đối với đất thuê trả tiền hàng năm, đánh giá thương hiệu quyền sở hữu trí tuệ, giá trị văn hóa lịch sử được quy định tại Nghị định số 32/2018/NĐ-CP để xác định giá khởi điểm khi thoái vốn nhưng có nhiều cách nghĩ khác nhau dẫn đến lúng túng, không thống nhất khi thực hiện. Vấn đề này như thế nào và giải pháp trong thời gian tới?
Bên cạnh đó, tồn tại thực trạng doanh nghiệp thoái vốn nhưng chưa triệt để; công tác cổ phần hóa, thoái vốn của một số Bộ, ngành, địa phương hạn chế, đặc biệt làm thất thoát vốn và tài sản của Nhà nước về đất đai. Đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết quan điểm, giải pháp trong thời gian tới?
Đại biểu Nguyễn Thị Lệ - Đoàn ĐBQH TP.HCM đặt câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc.
Đại biểu Nguyễn Thành Công - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình cho biết, thực hiện cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, công tác xử lý về đất đai gặp nhiều vướng mắc, trong đó có việc xác định thẩm quyền phê duyệt phương án sử dụng đất, phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhà nước có số lượng nhà, đất lớn nằm trên nhiều địa phương, có lịch sử pháp lý đất đai phức tạp.
Đề nghị Bộ trưởng báo cáo giải trình tính hợp lý của việc gắn phương án xử lý, sắp xếp nhà, đất vào quy trình cổ phần hóa, thoái vốn? Đây có phải là một trong những nguyên nhân chính gây vướng mắc trong quá trình cổ phần hóa, thoái vốn không? Đề xuất giải pháp cho vấn đề này?
Đại biểu Nguyễn Thành Công - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình đặt câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc.
Chuyển mục đích sử dụng đất phải đúng quy hoạch
Trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội tại hội trường, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, sắp xếp nhà đất là một trong những nút thắt của cổ phần hóa do doanh nghiệp cổ phần hóa, thoái vốn thường có quy mô lớn, sở hữu nhiều đất đai.
Theo đó, khi trình phương án sắp xếp tài sản công, UBND các tỉnh được giao thẩm quyền phê duyệt phương án nhưng triển khai rất chậm. Dịch bệnh Covid-19 ảnh hưởng lớn đến tình hình thị trường tài chính, chứng khoán trong nước và khu vực; và cũng ảnh hưởng lớn đến công tác xác định giá trị doanh nghiệp, lập phương án sử dụng đất để thực hiện cổ phần hóa, triển khai công tác đấu giá phần vốn Nhà nước theo quy định. Năm 2021, bán vốn được 18 doanh nghiệp và cổ phần hóa được 4 doanh nghiệp, thu được hơn 4 nghìn tỷ đồng.
Trong khi đó, việc tính giá đất không sát giá thị trường sẽ tạo ra thất thoát tài sản nhà nước chuyển sang tài sản tư nhân.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội tại sáng 08/6/2022.
Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh giải pháp trong thời gian tới là, việc chuyển mục đích sử dụng đất của doanh nghiệp sau cổ phần hóa phải tuân thủ quy hoạch, bảo đảm điều kiện, trình tự, thủ tục đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định. Kiên quyết thu hồi đất theo quy định của pháp luật đối với các trường hợp vi phạm.
Liên quan đến Nghị định số 32/2018/NĐ-CP ngày 08/3/2018 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 91/2015/NĐ-CP về đầu tư vốn Nhà nước vào doanh nghiệp và quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp; Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, việc Nghị định số 32/2018/NĐ-CP quy định việc xác định vấn đề đất đai là lợi thế thương mại của doanh nghiệp và đưa tiền thuê đất một lần vào giá trị của doanh nghiệp, qua các hội thảo, nhiều chuyên gia đánh giá là chưa hợp lý.
Việc đánh giá lợi thế thương mại theo Nghị định số 32/2018/NĐ-CP là ước chừng, không có tiêu chí chính xác để đánh giá giá trị lợi thế thương mại. Do đó, khi đưa vào giá trị của doanh nghiệp thì hôm nay giá đất cao và ngày mai sẽ rẻ.
Bộ trưởng Hồ Đức Phớc khẳng định sẽ phối hợp với Bộ TN&MT, Bộ KH&ĐT và các Bộ, ngành liên quan để trình Chính phủ sửa đổi Nghị định số 32/2018/NĐ-CP.
Tuy nhiên, việc chuyển mục đích sử dụng đất, Bộ trưởng cho biết, Nghị quyết số 60/2018/QH14 ngày 15/6/2018 của Quốc hội về tiếp tục hoàn thiện và đẩy mạnh thực hiện chính sách pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp và cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước quy định không cho doanh nghiệp có nguồn gốc Nhà nước sau khi cổ phần hóa được chuyển mục đích sử dụng đất. Nếu đất giao cho doanh nghiệp mà không sử dụng cho sản xuất kinh doanh và không có nhu cầu nữa thì trả cho Nhà nước. Khi đó, Nhà nước sẽ đấu giá để thu tiền sử dụng đất hoặc chuyển cho doanh nghiệp khác, cơ quan khác sử dụng.
Việc gắn phương án xử lý, sắp xếp nhà, đất vào quy trình cổ phần hóa, thoái vốn, cho biết, nhà đất là tài sản của Nhà nước. Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, trước đây thực hiện theo quy định của Nghị định số 167/2017/NĐ-CP ngày 31/12/2017 của Chính phủ quy định việc sắp xếp lại, xử lý tài sản công được sửa đổi, hiện nay Nghị định này đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 67/2021/NĐ-CP, quy định trước khi chuyển sang công ty cổ phần phải có sự sắp xếp lại tài sản doanh nghiệp thành các phần: giữ lại, trả về cho Nhà nước và đưa vào trong giá trị cổ phần hóa hoặc để chuyển giao cho doanh nghiệp cổ phần hoá, để bảo đảm xác định tính hợp lý sử dụng.
Vướng mắc nhất là xác định giá trị doanh nghiệp
Trước thực trạng cổ phẩn hóa và thoái vốn doanh nghiệp nhà nước rất chậm, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, vướng mắc nhất là xác định giá trị doanh nghiệp và phương án sử dụng đất, bên cạnh đó là rủi ro pháp lý cao nên các cơ quan chủ quản ngại phê duyệt phương án, các doanh nghiệp quyết tâm không cao nên tình hình “dậm chân tại chỗ”.
Trách nhiệm của các cơ quan Chính phủ trong vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính làm rõ, Chính phủ giao cho Bộ KH&ĐT tổng hợp theo dõi, Bộ Tài chính tham mưu Chính phủ trong xây dựng cơ chế, chính sách cổ phần hóa và phối hợp các cơ quan hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa. Việc trực tiếp thực hiện cổ phần hóa là doanh nghiệp và cơ quan đại diện vốn chủ sở hữu.
Trước các nút thắt về mặt pháp lý cần được hoàn thiện đảm bảo cho vấn đề cổ phần hóa, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho rằng, phải có một mục tiêu hay nguyên tắc trong thực hiện vấn đề cổ phần hóa theo hướng, đối với những những doanh nghiệp dưới 50% vốn của Nhà nước nên cổ phần hóa hết để các doanh nghiệp thực hiện sản xuất, kinh doanh chủ động, nếu Nhà nước tham gia góp vốn thì Nhà nước phải điều hành được. Đối với những doanh nghiệp quản trị tốt, làm ăn tốt, giải quyết được việc làm, giữ được vai trò điều tiết cho các nền kinh tế thì nên giữ và nên tăng cường năng lực hoạt động. Đồng thời, trong quá trình cổ phần hóa, cần quản lý chặt chẽ đất đai...
